سعید امانی روانشناس و کارشناس در زمینه مسائل اجتماعی است او این روزها نگران آلودگی های بی رویه و همچنین ورود بی رویه اتباع غیر مجاز خارجی به کشور است به طوری که این مورد دوم موجب برهم خوردن شرایط زندگی در شهر شده است بیکاری جوانان یکی از عواملی است که اتباع خارجی با دستمزدهای اندک کار را از آنها ربوده اند او مدرس هم هست و گاهی دراین باره با دانشجویانش و راهکارهای برطرف شدن آن تبادل نظر می کند با او به این بهانه به گفتگو نشسته ایم که می خوانید:
عده ای مسله بنزین را دلیل آلودگی می‌دانند در این باره چه می‌گویید؟
این نکته بی ربط نیست و درست می گویند، ما با تولید بنزین باکیفت و بهتر از این نوع بنزین فعلی که منجر به آلودگی هوا شده می توانیم به محیط زیست و حتی به جان انسانهای شهر کمک کنیم.
در مورد محیط زیست متاسفانه در شهر های بزرگ مثل تهران، شاید دلیل آلودگی از بین رفتن درختان و جایگزین آن ساختمان‌های بلند و حتی برج که مانع از حضور باد شده باشد این موارد را چطور می توان برطرف کرد؟
آمارها نشان می دهد در مورد مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در کشور عزیزمان بر اساس اعلام وزارت بهداشت سالانه ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران هست که عوامل متعددی مانند بخار بنزین، گازهای سمی و گلخانه ای و حتی دود کارخانه های صنعتی وجود دارد گرچه آلودگی هوا هر سال ۹ میلیون نفر را در دنیا به کام مرگ می‌کشد و میزان آلودگی آن بیش از ۳ برابر حد مجاز در سراسر جهان بوده است، البته یکی از مشکلات دیگر ساخت و سازهای بی‌رویه در کلان شهرها مثل شهر تهران که در گودی قرار گرفته که عدم وجود نظارت صحیح و معماری درست باعث آسیب‌های بسیار زیادی به بافت شهر و نوع زندگی مردم رسانده است. بنابراین باید با یک برنامه‌ریزی صحیح و خردمندانه جلوی این نوع ساخت و سازها را گرفت چرا که باید به گونه‌ای باشد که در هر قواره زمین در حدود ۲۰۰ متر دو طبقه و هر طبقه یک واحد ساخته شود اصلا مسئولین فکری در راستای تامین پارکینگ خودروهای برج‌ها و آپارتمان‌های چند طبقه نکرده اند و همین امر باعث شده که تمامی خیابان‌ها به نوعی پارکینگ حساب شود که این امر علاوه بر نازیبایی شهر، آسیب های زیادی به تردد همشهریانمان که همه در جریان این ترافیک عظیم شهر قرار گرفته اند رسانده است.
در مورد آلودگی هوا آیا وجود کارخانه ها و کارگاه‌های صنعتی موجب آلودگی شده یا مسائل دیگری در آن دخیل هست؟
قطعا مسائل دیگری از جمله گازهای گلخانه‌ای، دی‌اکسیدکربن (CO)، ذرات معلق (PM),مونوکسید کربن (NO)، نیتروژن دی‌اکسید (NO₂) و مواردی از این دسته دخیل هستند.
در خصوص ساخت و سازهای بی رویه در روستاها و حتی مناطق شمالی ساحلی منجر به از بین رفتن زمین های سرسبز و تغییر کاربری شده چه باید کرد این معضل از بین برود؟
متاسفانه آگاهی نداشتن از نعمت های بیکران الهی موجب عقب افتادن بشر در تمامی زمینه‌های علمی و تخصصی میشود به گونه‌ای که اگر ما سواد کافی از منابع طبیعی و محیط زیست پیرامون خودمان داشتیم تحت هیچ شرایطی به آنها آسیب نمی‌رساندیم. درمورد راهکاری از جلوگیری این معضل ابتدا باید ریشه‌یابی کرد که عزیزانی که در هر قوم و در هر شهری که هستند مانند شهرهای شمالی چرا به فکر و تغییر کاربری در منطقه خود می‌شوند. همانطور که همه می دانیم تغییر کاربری در هر یک از مناطق کشور دچار آسیب‌هایی اعم از آلودگی، شلوغی در رفت و آمد، نداشتن امکانات می شود .
قطع درختان، بازیافت کاغذ، اسراف نکردن کاغذ، برخورد و مقابله شدید با افراد خاطی توسط مامورین انتظامی و همچنین قوه محترم قضائیه، جنگل کاری ، درخت کاری و کاشت نهال، بازیافت مواد و استفاده از مواد بازیافتی
و جلوگیری از آتش سوزی جنگل ها که همین ۶ مورد میتواند کمک به سزایی در این امر نماید.
در مورد بیکاری جوانان چه باید کرد؟
تا الان کارهای بسیار زیادی در مورد بیکاری جوانان انجام شده است می‌شد که بهتر از این‌ها برای رفع این معضل برنامه‌ریزی کرد که عوامل زیادی در این قضیه دخیل هستند که به چند مورد از آن اشاره می‌کنم. مهمترین و بزرگترین مشکل در امر بیکاری جوانان تورم بیش از حد و مهار نکردن آن و نیز معیشت خانواده‌ها می‌باشد به نوعی که هر شخص به جای یک کار به چندین کار یا در شغل اول تا جای ممکن به اضافه کار روی می‌آورد چرا ؟به این علت که دخل و خرج جواب زندگی خانواده را نمی‌دهد بدون تعارف بگویم این روزها شاهد آن هستیم در خانواده‌ها عزیزانی که بعد از ترک محل کار به شغل دوم یا تاکسی‌های اینترنتی روی آورده‌اند که این آسیب را می توان بزرگترین آسیب ها دید. در مرحله بعد میتوانیم کم بودن و ناچیز بودن بعضی از حقوق‌ها دانست . مثال خنده‌داری که میتوانیم بزنیم این است که وزارت کار و رفاه حقوق مبنا را یک چیز تعیین می‌کند و دولت خط فقر را زیر عددی که ۳ برابر وزارت کار هست عنوان می‌کند یعنی حقوق وزارت کار ۷ میلیون و اعلام دولت در مورد خط فقر زیر ۲۰ میلیون .
در برنامه های بعد مواردی از قبیل:
+عدم تناسب بین ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه های کشور .
+نبود علم کافی در جهت فرهنگ کاریابی
+ نبودن زمینه مناسب برای آموزشهای علمی، عملی و کاربردی.
+عدم آگاهی درست و لازم جامعه و خانواده از تناسب بین نیاز های جامعه و خواسته های بین خانواده ها
+جلوگیری از قاچاق در تمامی عرصه ها
+: معافیت‌های مالیاتی کارفرمایان که کمر اقتصاد را در بیشتر تولیدات شکانده است
+ تنظیم نرخ بهره بانکی متناسب با شرایط اقتصادی کارگاه ها و همچنین کشور
+توسعه و حمایت از مشاغل روستایی و خانگی نسبت به قومیت ها
+ توسعه و حمایت از کسب‌و‌کارهای کوچک، استارت‌آپ‌ها، دانش بنیان ها، پارک های علم و فنآوری .
+: توسعه جهانگردی و گردشگری در کل کشور و ساخت زیر ساخت های مناسب گردشگری
+افزایش ساخت مسکن در قالب مسکن مهر و همچنین ساخت مسکن توسط هر نهاد، ارگان، سازمان برای بهبود زندگی کارکنان خود در راستای بومی سازی و نیز فرهنگ ایرانی، اسلامی ( در دو طبقه ، تک واحدی )
+ فراهم کردن حمایت های مشاوره ای و مددکاری که دریایی از محبت در آن نهفته است که با این روش میتوان تا حد زیادی از مشکلات خانواده ، جامعه و غیره را برطرف کرد.
حضور اتباع خارجی به نوعی زندگی و حتی فرصت کار را برای جوانان از بین برده چه باید کرد؟
نمیدانم بگویم شاید یا قطعا یا حتی سهوا، ماحصل ترک فعل‌ها یا اختلاف نظرها و تفاوت سلایق بین مسئولان در ادوار مختلف چه جناحی چه غیر آنها این بوده باشد واقعیت اینکه متاسفانه برنامه منسجم و درستی برای ساماندهی اتباع نداشته اند حتی در یک زمینه و هیچ کار فرهنگی درستی در هیچ دولت و مجلسی صورت نگرفته است.
اینکه یک فردی بدون هیچ مدرک هویتی از هر مرز و هر طریقی وارد کشور شود و به شهری عزیمت کند و خانه و جایی را اجاره و بعد مشغول کاری شود و بدون پرداخت مالیات و عوارض از تمامی خدمات شهری بهره ببرد و بعد از آن هم ازدواج کند، ، قطعا می تواند بستری برای آسیب های مختلف اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی شود که نباید آنها را شوخی یا سطحی دید، لذا شناسایی و ساماندهی آنها بدون شک انجام شدنی است و میشود با برنامه ای بسیار دقیق باعث کندی مهاجرت شد و همچنین مدیریت برای بازگرداندن این عزیزان به کشور خودشان و آنهایی که ازدواج کرده‌اند و همچنین مدارک هویتی دارند باید با یک برنامه‌ریزی دقیق از آنها هم مالیات دریافت شود و همچنین عوارض استفاده از تمامی امکانات رفاهی را پرداخت نمایند مسئله دیگر که میتوان به آن اشاره کرد این است که بارها مشاهده شده که چندین خانوار اتباع (افغانی)با اجاره یک منزل شخصی و بدون پرداخت مالیات در بهترین شرایط به زندگی خود می پردازند ولی یک جوان که قصد ازدواج دارد باید با پرداخت اجاره‌ای بسیار بالا و کمرشکن وارد زندگی متاهلی میگردد.
ورود اتباع و ازدواج با ایرانی ها منجر به بسیاری مشکلات شده در این باره چه برنامه ریزی باید کرد؟
اگرچه در این مورد قانون حکمفرما است و طبق ماده 17 قانون ازدواج و ماده 1060 قانون مدنی، ازدواج هر ایرانی با تبعه خارجی در مواردی که هم منع قانونی ندارد، موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت است و بدون اجازه وزارت کشور ثبت آن ممکن نمی باشد. با وجود این، کسی که بدون اجازه اقدام به ازدواج با هر خانم ایرانی کند، به حبس تأدیبی از یک تا 3 سال محکوم میشود.
حال چه باید کرد ، با یک برنامه‌ریزی دقیق در جهت آموزش می توان به سادگی این مشکل را برطرف کرد یعنی با آموزش به تمامی دانشجوها، خانواده‌ها، دانش آموزان و تمامی اغشار در سطح جامعه بصورت کاری اجتماعی و فرهنگی در قالب سلامت روان و گذراندن دوره‌هایی اعم از، ازدواج آسان و بهزیستی و … در خانه‌های سلامت دانشگاه و کلینیک‌های روانشناسی در سراسر کشور این آگاهی را به عموم مردم داد.
در خصوص کودکان کار که همانا بیشتر در سرچهار راه ها شاهدیم را چطور باید مدیریت کرد؟
بر اساس ماده ۷۹ قانون کار ایران، اشتغال هر کودک زیر ۱۵ سال ممنوع است و در صورتی که کارفرمایی افراد زیر ۱۵سال را به خدمت بگیرد، متخلف شمرده و مشمول مجازات از جریمه نقدی و حبس تا پلمپ کارخانه و ابطال پروانه کار میشود. یکی از راه حل‌های اساسی برای رفع این معضل هم ایجاد فرصت‌های آموزشی جامع برای این کودکانی است که از تحصیل بازمانده اند.
کار دیگری هم که می توان انجام داد این است که به خانواده هایی که کودکانشان از تحصیل بازمانده اند، یارانه تحصیل بدهیم. از طرف دیگر به مدارس که در مناطق محروم هستند یا با معضل بازمانده از تحصیل دانش آموزی یا کودکی رو به رو هستند بودجه‌های بیشتری اختصاص بدهیم.برآوردها نشان می دهد حدود ۸۰ % از کودکان کار و خیابان، خانواده دارند. سازمان بهزیستی بر اساس اهداف برنامه ششم توسعه پیش نویس سندی برای حمایت از کودکان کار و خیابان را با همکاری سازمان های مردم نهاد تهیه کرده است، اما این که چقدر طول می‌کشد تا این موضوع به بخش اجرایی برسد، چندان روشن نیست. ارتباط مستقیم این خانواده‌ها با خانه‌های سلامت، اورژانس‌های اجتماعی و همچنین کلینیک‌های روانشناسی باید حتما صورت گیرد تا در جریان سلامت این خانواده ها قرار گرفت.
راهکارهای پیشنهادی دیگر با هدف بهبود وضعیت این کودکان برنامه های آموزشی مدون و همچنین برنامه‌های کاهش آسیب ها و خطرات، برنامه‌های درمانی و روان درمانی خانواده، پیشگیری و جلوگیری از بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت و … ارائه خدمات مشاوره، مددکاری و حمایتی به خانواده های افراد بیکار و زندانی میتواند در راستای پیشگیری از خیابانی شدن مؤثر باشد. با توجه به خطر شیوع بیماری منتقله جنسی در کل کشور و باتوجه به این نکته که بیماری های آمیزشی و رفتارهای پرخطر جنسی در این کودکان شایع است، توجه ویژه به آنان و درمان این کودکان در جهت پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری می تواند سودمند و نیز تاثیر گذار باشد.
چه باید کرد ؟
شناسایی کودکان خیابانی به همراه خانواده و برقراری ارتباط با آنان به صورت فردی یا اجتماعی، ایجاد سرپناه مناسب برحسب وضعیت کودکان خیابانی و خانواده‌های آنان در هر منطقه و ایجاد بستری مناسب برای اشتغالزایی سرپرست این خانواده ها، تدوین قوانین مورد نیاز برای حمایت کودکان خیابانی، مشخص کردن سازمان مسئول حمایت از این کودکان، استفاده از مشارکت‌های مردمی در حمایت از کودکان خیابانی و ایجاد شبکه نظام‌مند برای حمایت از این کودکان، فرهنگ سازی در زمینه شیوه‌های برخورد همه مردم با کودکان خیابانی، اعمال نظارت‌های بیشتر از طریق مرجعی مشخص بر نواحی حاشیه نشین و همچنین کلان شهرها، تأمین و حمایت خردمندانه در همه امور رفاهی و اجتماعی برای خانواده‌های محروم و نیازمند، به رسمیت شناختن تمام کودکان خیابانی در همه عرصه ها و فعالیت‌های اجتماعی، آموزش مهارت‌های زندگی از طریق مشاورین و روان شناسان خبره در این حوزه و سرمایه گذاری های اقتصادی و فرهنگی در شهرهای کوچک که مانع از مهاجرت به مراکز استان‌ها میگردد که همین یک امر بزرگترین آسیبی می‌باشد که گریبانگیر تمامی افراد جامعه میشود.
در خصوص آموزش که متاسفانه ورود بی رویه آموزشگاه های غیر انتفاعی و آزاد و کاربردی آموزش زیاد شد اما لازمه درستی را پیش نبرد و سطح بالایی برای آموزش نبود بلکه منجر به بی سوادی فارغ التحصیلان شد در این باره چه نظری دارید؟
چه سوال جالبی! بعضاً دیده شده است که خیلی از مسئولان ما در همین بخش‌ها هم به تحصیل پرداختند و بعد از فارغ التحصیل شدن به آموزش در همین مراکز پرداخته اند. اتفاقا پدید آمدن این دانشگاه‌ها بی‌رویه و اشتباه نبوده بلکه رقابت را در تمامی این آموزشگاه‌ها به جریان انداخته حال چه از نظر مالی و چه شیوه آموزشی. خیلی از نخبه‌های کشور با تحصیل در همین آموزشگاه‌ها دیده شده‌اند. بله گاها دیده شده که خیلی از فارغ التحصیلان در بعضی رشته‌ها و در بعضی از این دانشگاه‌ها آن بار علمی کافی را نداشته، که میتوان با بازرسی دقیق از این مراکز و نیز انتخاب اساتید برجسته به این معضل کمک کرد و این مشکل را نیز برطرف کرد. خواه یا ناخواه با کم شدن دانشجو در سال های آتی مواجه هستیم که تعدادی از این مراکز ناخواسته باید یا تغییر کاربری دهند یا سطح کیفیت آموزش خود را بالا ببرند. در این برهه از زمان دانشگاهی موفق است که به مسئله محوری روی آورده یعنی آموزش حل مسئله که در بیانات رهبری نیز با ها و بارها ذکر شده یعنی حل یک مشکل و مسئله، حال این مشکل می خواهد در سطح دانشگاه، استان یا کشور و حتی جهان باشد یا هر چیز دیگر به طور مثال حل مشکل ترافیک در کلان شهرها .که با تشکیل یک تیم یا تشکل از گرد هم آمدن تعدادی از دانشجویان در رشته‌های مختلف، خلاق و بااستعداد .
بنده یکی از برنامه‌هایم تشکیل یک تیم از همین دانشجویان دغدغه‌مند می باشد که به عنوان مشاورین در جلسات خود حتما استفاده و بهره خواهم برد. باید به جوانان اعتماد کرد ، باید به دانشجویان میدان داد تا ظهوری نو در حل مسائل و مشکلات بوجود آید.
متاسفانه شرایط به سمتی رفته که ازدواج برای جوانان آرزو شده و حتی منجر به افزایش سن ازدواج شود در این باره چه راهکاری برای این موضوع باید باشد.
مهار تورم نه تنها در این مورد صدق می‌کند بلکه که در تمامی مشکلات مردم عزیز کشورمان نیز دخیل است.
بنده در یک سوال قبل جوابی مبنی بر حقوق های بسیار پایین و چند شغلی دادم چرا که هزینه‌ها یا دخل و خرج هر خانواده متاسفانه درست نمی باشد مزایای بسیار پایین بعضی از اداره جات و اجاره‌های بسیار بالا و بدون هیچ کنترل و نظارتی از سوی اتحادیه‌های ذکر شده، جوانان را دچار این معضل کرده اند. آموزشهای درست در راستای ازدواج‌های آسان میتواند به جوانان ما کمک کند که با بهترین فکر و درست‌ترین انتخاب و به دور از هرگونه تجمل گرایی به فکر تشکیل خانواده باشند اگرچه نباید از دولت هم غافل شد چرا که میتوان با برنامه‌ریزی‌های درست در قالب بسته‌ها و پوشش های حمایتی مانند تهیه یک جهیزیه مناسب و فراهم کردن مسکن مهر ولی در قالب حمایتی برای این جوانان در نظر گرفت که برای شروع یک زندگی دچار هیچ گونه مشکلی نشوند. در اینجا ما میتوانیم به این جوانان که در ساده‌ترین شکل تشکیل خانواده داده‌اند بگوییم به فکر فرزندآوری باشید نه جوانی که با دریافت اندک حقوق و مزایا، که بیشتر از نیمی از آن را به اجاره مسکن می پردازد و نیم کمتر باقی مانده را برای امرار معاش که شکیل شده از خوراک، پوشاک، تحصیل و همچنین درمان به فکر فرزند آوری باشید.
در مجموع اگر بخواهم عرایض خود را جمع بندی کنم به یک مورد می‌پردازم.
باید عدالت را در کل کشور و همه مردم برقرار سازیم باید بیشتر نهادهای نظارتی و اطلاعاتی و همه ادارات و همچنین مردم عزیز سعی و تلاش خود را برای موارد زیر انجام دهند. از بین بردن باندها یا افراد اختلاس گر، رشوه بگیران و رشوه دهندگان، قاچاق چیان ، افرادی که در پی به هم زدن مسائل اقتصادی در بازارهای کسب و کار و سرمایه هستند، از بین بردن تیم های اغتشاش گر، جلوگیری ازخروج ارز ، استفاده درست از تمامی معادن کشور مانند معادن مس ، روی ، آهن، طلا و …
و کلام آخر
تمدن ایرانی و فرهنگ ایرانی جز اولین و قدیمی ترین دوران است. از دوران پارینه سنگی میانی که فرهنگ ابزارسازی آن موستری گفته میشود، شواهد بیشتری در غارها و پناهگاه‌ها یافت شده‌است که اغلب مربوط به زاگرس مرکزی هستند. این دوره از حدود ۲۰۰ تا ۱۵۰ هزار سال پیش شروع شده و تا حدود ۴۰ هزار سال پیش ادامه داشته‌است و با این اندیشه و فکر هر مسلمان ایرانی و بعد از ۴۴ سال از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی توسط بنیانگذار بزرگ و عزیزمان حضرت امام خمینی رحمت الله علیه نباید باز هم طی این همه سال بخواهیم دچار آزمون و خطا به دفعات در تمامی مسائل کشور شویم. دیگر باید به فکر رفاه تمامی مردم این سرزمین پهناور و عزیزمان باشیم و باید قدردان زحمات تمامی این عزیزان که طی این نیم قرن از رشادت‌ها و شهامت‌ها در همه عرصه ها همه چیزشان را گذاشتند تا اسلام و یک وجب از خاک کشور عزیزمان ایران اشغال نشود و ما باید با تصویب بهترین قانونها و سعی در اجرای آنان از این عزیزان تشکر کنیم. همچنین از نخبه ها و اندیشمندان داخل و خارج دعوت به مشارکت و همکاری در ساخت همه زمینه ها کرد برای سربلندی ایران پر غرور و زیبا و مردم عزیز و غیور ایران